Nhiều mẹ chia sẻ: đang mang thai bỗng bầu đau bụng kèm tiêu chảy, bụng sôi ùng ục, đi ngoài vài lần liền nên hoang mang. Thực tế, bầu đau bụng kèm tiêu chảy có thể chỉ là rối loạn tiêu hóa nhẹ do thức ăn hoặc thay đổi hormone, nhưng cũng có lúc là tín hiệu bất thường cần thăm khám sớm. Bài viết này giúp mẹ nhận biết nguyên nhân, cách xử trí đúng tại nhà và dấu hiệu “đèn đỏ” để bảo vệ mẹ và bé.
Nguyên nhân khiến mẹ bầu đau bụng kèm tiêu chảy
Thay đổi hormone và chế độ ăn
Bước vào thai kỳ, progesterone và estrogen thay đổi làm hệ tiêu hóa “nhạy cảm” hơn: ruột có lúc hoạt động chậm (gây táo bón), có lúc tăng co bóp (gây tiêu chảy). Thêm vào đó, thử đồ ăn lạ, đồ quá cay/nhiều dầu mỡ, thức ăn đường phố, sữa tươi chưa tiệt trùng hoặc khẩu phần quá nhiều chất ngọt… đều có thể kích thích ruột, gây đau bụng đi ngoài. Đây là nhóm nguyên nhân đau bụng khi mang thai thường gặp và đa phần lành tính.
Nhiễm khuẩn đường ruột hoặc ngộ độc thực phẩm
Thức ăn không đảm bảo vệ sinh, bảo quản kém, hải sản sống/tái, gỏi, rau sống rửa chưa sạch… dễ đưa vi khuẩn/virus vào đường ruột. Triệu chứng thường xuất hiện nhanh: đau quặn bụng, tiêu chảy nhiều lần, có thể kèm nôn, sốt nhẹ. Mẹ cần bù nước sớm, theo dõi dấu hiệu mất nước và đi khám nếu triệu chứng nặng dần.
Tác dụng phụ của vitamin hoặc sắt bổ sung
Một số dạng sắt, magie, DHA, canxi hoặc multivitamin có thể làm rối loạn tiêu hóa (tiêu chảy hoặc táo bón tùy cơ địa). Nếu nghi ngờ, mẹ nên báo bác sĩ để điều chỉnh liều, đổi dạng bào chế (ví dụ đổi sang sắt hữu cơ, bổ sung cùng bữa ăn nhẹ) hoặc thay thời điểm uống.
Dấu hiệu dọa sinh non hoặc co bóp tử cung bất thường
Ít gặp hơn nhưng cần lưu ý: đau bụng quặn từng cơn, kèm căng cứng bụng, ra dịch nhầy hồng/nâu, rỉ ối… có thể không đơn thuần là tiêu chảy. Khi đó, ưu tiên thăm khám sớm để loại trừ co thắt tử cung bất thường, dọa sinh non—đặc biệt ở tam cá nguyệt giữa/cuối.
Phân biệt đau bụng tiêu chảy do rối loạn tiêu hóa và đau bụng nguy hiểm
Rối loạn tiêu hóa nhẹ: Cơn đau thường âm ỉ hoặc quặn nhẹ, đi ngoài 2–3 lần trong ngày, sau đó giảm dần; mẹ vẫn ăn uống, nói chuyện bình thường; không sốt cao, không nôn ói dữ dội, không ra máu. Bổ sung nước – điện giải và điều chỉnh ăn uống thường giúp cải thiện trong 12–24 giờ.
Dấu hiệu nguy hiểm cần đi khám: Đau quặn nhiều, bụng co cứng từng cơn, tiêu chảy kéo dài >24 giờ không giảm, đi ngoài >5–6 lần/ngày, sốt cao, nôn liên tục, khát khô, tiểu ít, môi khô da nhăn (mất nước), có máu trong phân, hoặc đồng thời ra máu âm đạo/rỉ ối/giảm cử động thai.
Nếu mẹ bầu bị đau bụng kèm tiêu chảy kéo dài hơn 1 ngày hoặc kèm “đèn đỏ” kể trên, hãy thăm khám ngay để loại trừ co bóp tử cung bất thường và điều trị kịp thời.
Cách xử trí an toàn tại nhà khi mẹ bầu đau bụng kèm tiêu chảy
Bổ sung nước và điện giải
Tiêu chảy làm mất nước – muối khoáng nhanh. Mẹ nên bù bằng oresol (ORS) pha đúng hướng dẫn, nước ấm, nước dừa hoặc nước cháo loãng. Uống chậm từng ngụm nhỏ, chia đều cả ngày. Tránh nước ngọt có ga, cà phê, trà đặc vì dễ kích thích ruột.
Ăn thực phẩm nhẹ, dễ tiêu
Ưu tiên chế độ BRAT “biến tấu” cho bầu: cháo trắng/soup gà, cơm mềm, bánh mì nướng khô, chuối chín, táo nấu chín, khoai tây nghiền nhạt. Tránh sữa nếu thấy uống vào dễ sôi bụng, kiêng đồ cay, chiên rán, rau sống, hải sản tái—ít nhất 24–48 giờ sau tiêu chảy.
Nghỉ ngơi, tránh căng thẳng
Stress kích thích nhu động ruột và tử cung. Mẹ nên nghỉ ngơi, thở sâu – chậm, nằm nghiêng trái để tuần hoàn mẹ–bé tốt hơn. Hạn chế đi lại nhiều cho đến khi phân đặc lại.
Không tự ý uống thuốc cầm tiêu chảy
Một số thuốc cầm tiêu chảy không an toàn trong thai kỳ hoặc có thể che lấp triệu chứng nhiễm khuẩn cần điều trị. Chỉ dùng thuốc khi có chỉ định bác sĩ. Probiotic (men vi sinh) an toàn có thể được khuyến nghị trong một số trường hợp—nhưng cũng nên hỏi ý kiến trước khi dùng.
Khi nào mẹ bầu nên đi khám bác sĩ ngay?
-
Tiêu chảy kéo dài >24 giờ hoặc tăng dần số lần đi ngoài.
-
Đau bụng dữ dội, co bóp liên tục, bụng căng cứng, không giảm khi nghỉ.
-
Có máu trong phân, nôn nhiều, sốt ≥38,5°C, khát khô – tiểu ít (nghi mất nước).
-
Chóng mặt, mệt lả, tim đập nhanh, môi khô da nhăn.
-
Ra máu âm đạo, rỉ ối, hoặc thai cử động ít bất thường.
-
Mẹ có bệnh nền (đái tháo đường, bệnh tiêu hóa mạn), đang 3 tháng giữa/cuối hoặc tiền sử dọa sinh non.
Khi đến bệnh viện, mẹ sẽ được đánh giá tình trạng mất nước – điện giải, xét nghiệm cần thiết, siêu âm kiểm tra thai, và điều trị đúng tác nhân (nếu nghi nhiễm khuẩn).
Cách phòng ngừa tình trạng đau bụng, tiêu chảy khi mang thai
-
Ăn chín, uống sôi, tránh hải sản sống/tái, gỏi, rau sống rửa không kỹ; ưu tiên quán – thương hiệu uy tín.
-
Bảo quản thực phẩm đúng cách, hâm nóng kỹ đồ ăn để qua đêm, không dùng lại thức ăn để quá lâu ngoài nhiệt độ phòng.
-
Rửa tay xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh; vệ sinh dụng cụ chế biến riêng cho đồ sống – chín.
-
Không lạm dụng thực phẩm chức năng hoặc tự ý đổi liều sắt, canxi, DHA; nếu dùng và xuất hiện tiêu chảy, hãy trao đổi với bác sĩ để điều chỉnh.
-
Duy trì uống nước đủ, vận động êm dịu giúp hệ tiêu hóa ổn định; tránh thay đổi khẩu phần quá đột ngột.
Phần lớn trường hợp bầu đau bụng kèm tiêu chảy là rối loạn tiêu hóa nhẹ và sẽ cải thiện sau 12–24 giờ nếu mẹ bù nước – điện giải đúng, ăn nhẹ dễ tiêu và nghỉ ngơi. Điều quan trọng là lắng nghe cơ thể, theo dõi dấu hiệu mất nước và “đèn đỏ” sản khoa. Khi băn khoăn, đi khám sớm luôn an toàn hơn chờ đợi—vừa để mẹ yên tâm, vừa bảo vệ thai nhi tốt nhất.
“Bầu đau bụng kèm tiêu chảy” không phải lúc nào cũng nguy hiểm. Phần nhiều lành tính và tự khỏi khi mẹ chăm sóc đúng cách: uống oresol/nước ấm, ăn cháo – soup nhạt, nghỉ ngơi và tránh đồ ăn kích thích. Tuy nhiên, nếu tiêu chảy kéo dài, kèm đau bụng co cứng, sốt, mất nước hoặc bất kỳ dấu hiệu bất thường ở thai, hãy đi khám ngay. Bình tĩnh – chủ động – đồng hành cùng bác sĩ, mẹ sẽ đi qua thai kỳ an toàn và khỏe mạnh.
Bài viết liên quan:
- Đau bụng quặn từng cơn khi mang thai: Cơn gò sinh lý hay dấu hiệu bất thường?
- Bầu đau bụng dưới bên phải: Phân biệt đau sinh lý với dấu hiệu bệnh lý
- Bầu bị đau bụng bên trái: Nguyên nhân thường gặp & khi nào cần đi khám?
