Nuôi con bằng sữa mẹ đôi khi không chỉ là những khoảnh khắc ngọt ngào. Khi đầu ti rách nứt, rớm máu, mỗi lần cho bú đều có thể khiến mẹ “nhăn mặt”. Nhiều mẹ vì thế lo lắng nứt cổ gà ảnh hưởng đến sữa hay thậm chí ngại cho bé bú, sợ nứt cổ gà có mất sữa không. Bài viết này sẽ giúp mẹ hiểu đúng mối liên hệ giữa nứt cổ gà và nguồn sữa, cùng các cách xử lý nhẹ nhàng, an toàn để mẹ an tâm tiếp tục hành trình sữa mẹ.
Nứt cổ gà là gì và vì sao hay gặp sau sinh?
Nứt cổ gà là tình trạng da ở núm vú hoặc quầng vú bị trầy xước, rạn nứt; có thể kèm rát, nhói, thậm chí rỉ máu khi bé ngậm bú. Nguyên nhân thường gặp:
- Bé ngậm không đúng khớp ngậm (ngậm nông, chỉ ngậm đầu núm vú).
- Tư thế cho bú chưa phù hợp, khiến lực kéo dồn vào núm vú.
- Da đầu ti khô, vệ sinh bằng xà phòng mạnh làm mất lớp bảo vệ tự nhiên.
- Bú – hút sữa quá mạnh, tần suất hoặc lực hút không phù hợp.
- Các yếu tố khác: tưa miệng ở bé, tắc tia sữa, lưỡi bám chặt, phanh lưỡi ngắn…
Điểm mấu chốt: nứt cổ gà rất phổ biến, có thể cải thiện nhanh khi mẹ điều chỉnh tư thế và chăm sóc đúng.
Nứt cổ gà ảnh hưởng đến sữa như thế nào?
Đây là thắc mắc lớn nhất: nứt cổ gà sau sinh ảnh hưởng đến sữa không?
Câu trả lời ngắn gọn: không làm sữa bị “mất chất”. Nguồn sữa được sản xuất ở các nang tuyến sâu trong vú, chịu ảnh hưởng chủ yếu bởi hormone (prolactin, oxytocin) và cơ chế “cung – cầu”. Tổn thương ở bề mặt núm vú không biến đổi thành phần sữa.
Tuy nhiên, nứt cổ gà có thể gián tiếp ảnh hưởng:
- Giảm lượng sữa nếu mẹ vì đau mà cho bú thưa cữ, rút ngắn thời gian bú hoặc ngừng bú một bên, khiến kích thích tuyến sữa giảm.
- Căng sữa – tắc tia dễ xảy ra khi bỏ cữ, từ đó lại làm đau hơn, tạo “vòng lặp” khó chịu.
Một băn khoăn khác là nếu bé vô tình nuốt phải chút máu từ vết nứt, điều này thường không nguy hiểm trong thời gian ngắn và lượng rất nhỏ. Tuy nhiên, mục tiêu của mình vẫn là xử lý để mẹ giảm đau – lành nhanh và duy trì cữ bú đều đặn.
Chất lượng vs. số lượng
- Chất lượng sữa: không suy giảm do vết nứt núm vú.
- Số lượng sữa: có thể giảm nếu giảm kích thích bú/hút. Vì vậy, duy trì nhịp bú đều là chìa khóa.
Nứt cổ gà có làm mẹ bị mất sữa không?
Rất nhiều mẹ hỏi thẳng: nứt cổ gà có mất sữa không?
Trả lời: không trực tiếp. Nứt cổ gà không “làm tắt” tuyến sữa. Nhưng nếu vì đau mà:
- Mẹ giảm tần suất cho bú/hút sữa,
- Mẹ ngừng cho bú một bên mà không hút thay thế,
…thì lượng sữa sẽ giảm dần theo cơ chế tự điều chỉnh của cơ thể. Do đó, cách phòng “mất sữa” hiệu quả nhất là giữ nhịp kích thích đều bằng cho bú đúng cách hoặc hút sữa thay thế trong giai đoạn vết nứt đang hồi phục.
Tham khảo: Cách trị nứt cổ gà bằng mẹo dân gian có hiệu quả không?
Mẹ nên làm gì để vừa giữ sữa, vừa giúp đầu ti mau lành?
Dưới đây là các bước thực tế, đơn giản mẹ có thể áp dụng ngay:
Sửa tư thế và khớp ngậm
- Đưa bụng bé áp vào bụng mẹ, cằm chạm ngực, mũi đối diện núm vú.
- Chờ bé há miệng thật rộng, hướng núm vú lên trần một chút để bé ngậm sâu cả một phần quầng vú (không chỉ là đầu núm).
- Nếu đau nhói ngay từ đầu cữ bú, tháo khớp ngậm bằng cách đưa ngón út sạch vào khóe miệng bé để phá chân không, rồi lặp lại khớp ngậm.
Chăm sóc vết nứt
- Bôi vài giọt sữa mẹ lên núm vú sau mỗi cữ bú; để khô tự nhiên trước khi mặc áo.
- Dùng kem lanolin tinh khiết (an toàn khi bé bú) theo hướng dẫn.
- Tránh rửa bằng xà phòng mạnh; chỉ cần nước ấm, lau nhẹ nhàng.
- Ưu tiên áo ngực thoáng, miếng lót thấm sữa khô và sạch; thay thường xuyên.
Quản lý cơn đau, tránh vòng lặp “đau – bỏ bú – giảm sữa”
- Cho bên ít đau hơn bú trước để phản xạ xuống sữa tốt rồi mới chuyển bên đau.
- Nếu một bên đau nhiều, hút sữa thay thế với lực nhẹ – trung bình, phễu vừa cỡ.
- Có thể chườm ấm trước khi bú/hút và chườm mát sau cữ để dịu đau.
Dụng cụ hỗ trợ: dùng khi cần, đúng cách
- Nipple shield (miếng bảo vệ núm vú) chỉ dùng ngắn hạn khi được hướng dẫn, vì có thể làm giảm hiệu quả dẫn sữa nếu dùng sai.
- Điều chỉnh cỡ phễu máy hút sữa phù hợp; lực hút quá mạnh dễ làm vết nứt lâu lành.
Kiểm tra các yếu tố đi kèm
Nếu bé có dấu hiệu tưa miệng, phanh lưỡi ngắn, hoặc mẹ có tắc tia lặp lại, hãy trao đổi với chuyên viên nuôi con bằng sữa mẹ/bác sĩ để chỉnh khớp ngậm, điều trị nguyên nhân nền.
Khi nào mẹ cần đến bác sĩ?
Đừng cố “chịu đựng” khi đã có dấu hiệu cảnh báo:
- Vết nứt không cải thiện sau 3–5 ngày dù đã chăm sóc đúng.
- Núm vú/quầng vú sưng đỏ, nóng, chảy dịch, có mùi, nghi nhiễm trùng.
- Mẹ sốt, ớn lạnh, đau nhức vùng vú – nghĩ đến viêm vú/áp xe.
- Bé bỏ bú, quấy khóc, tăng cân kém.
Thăm khám sớm giúp mẹ được điều trị đúng, tránh biến chứng và nhanh trở lại nhịp bú bình thường.
Phòng ngừa tái phát
- Học khớp ngậm chuẩn ngay từ những ngày đầu; nhờ điều dưỡng hoặc chuyên viên hỗ trợ.
- Chọn tư thế phù hợp (bế ngang, ôm vắt, nằm nghiêng…) theo cảm giác dễ chịu của mẹ.
- Giữ ẩm tự nhiên bằng sữa mẹ/lanolin; tránh tẩy rửa mạnh, tránh để ẩm ướt kéo dài.
- Duy trì nhịp bú đều; nếu bỏ một cữ, hãy hút thay để duy trì “cung – cầu”.
- Uống đủ nước, ăn uống cân đối, nghỉ ngơi tối đa có thể – nền sức khỏe tốt giúp lành nhanh hơn.
Tóm lại, nứt cổ gà không làm sữa “mất chất” và không trực tiếp khiến mẹ mất sữa. Điều cần lo nhất không phải là “nứt cổ gà ảnh hưởng đến sữa”, mà là cách giữ nhịp kích thích bú/hút đều đặn khi mẹ đau để không tụt sản lượng. Với tư thế đúng, chăm sóc dịu nhẹ và hỗ trợ phù hợp, vết nứt thường lành nhanh, mẹ sẽ bớt đau và bé vẫn được bú trọn vẹn. Nếu từng băn khoăn “nứt cổ gà có mất sữa không”, câu trả lời là không – miễn là mẹ đừng bỏ cữ, đừng chịu đau một mình và hãy tìm trợ giúp khi cần.
Mẹ đang làm rất tốt. Hãy kiên trì, lắng nghe cơ thể, chăm sóc dịu dàng cho chính mình – để mỗi cữ bú lại là một khoảnh khắc bình yên của hai mẹ con.
Bài viết liên quan:
- Cách phòng tránh nứt cổ gà cho mẹ đang cho con bú?
- Nứt cổ gà có tự lành không? Bao lâu thì khỏi?
- Nứt cổ gà khi đang cho con bú: Dấu hiệu cần đi khám ngay
