Nhói buốt mỗi khi bé ngậm ti, đôi lúc còn rớm máu… là “nỗi sợ” của nhiều mẹ những tuần đầu sau sinh. Câu hỏi lớn nhất lúc này là nứt cổ gà có nên cho bé bú hay phải tạm dừng? Tin tốt là: đa số trường hợp mẹ vẫn có thể tiếp tục cho bú, miễn là biết cách giảm đau, sửa tư thế và chăm da đầu ti đúng. Bài viết dưới đây sẽ giúp mẹ hiểu nguyên nhân, cách xử lý an toàn và khi nào cần đi khám để hành trình sữa mẹ diễn ra êm dịu hơn.
Vì sao mẹ bị nứt cổ gà khi cho con bú?
Nứt cổ gà sau sinh là các vệt nứt/rách trên da đầu ti, có thể kèm đỏ rát hoặc đầu ti chảy máu. Nguyên nhân chủ yếu mang tính “cơ học”, liên quan đến khớp ngậm và ma sát:
- Bé ngậm bắt vú chưa đúng: Bé chỉ “gặm” núm, không ngậm sâu quầng vú → lực hút dồn vào núm, gây nứt.
- Tư thế bú chưa chuẩn: Tai–vai–hông của bé không thẳng hàng, bé không được áp sát mẹ → khó ngậm sâu.
- Dùng máy hút sữa sai cách: Phễu không đúng kích cỡ, lực hút quá mạnh hoặc hút quá lâu.
- Da đầu ti khô/độ ẩm kém: Rửa xà phòng, lau chà mạnh; miếng lót thấm sữa bí ẩm.
- Yếu tố khác: Thắng lưỡi ngắn, nấm miệng ở bé, nấm da ở mẹ, bé cắn khi tập ngậm hay chuẩn bị mọc răng.
Hệ quả là đau đầu ti khi cho con bú, mỗi cữ trở thành “thử thách” khiến mẹ căng thẳng, đôi khi vô thức rút ngắn cữ bú nên sữa càng ít xuống.
Nứt cổ gà có nên cho bé bú tiếp không?
Có thể tiếp tục cho bé bú nếu mẹ thấy chịu được đau, không có dấu hiệu viêm nặng. Duy trì bú giúp sữa không ứ đọng, giảm nguy cơ tắc tia và duy trì nguồn sữa cho bé. Lưu ý:
- Ưu tiên bên đỡ đau trước: Cho bé bú bên ít đau hơn để kích thích phản xạ xuống sữa, sau đó chuyển sang bên còn lại sẽ bớt buốt.
- Giữ vệ sinh và tư thế đúng: Đây là chìa khóa để vết nứt nhanh lành.
- Khi nào tạm nghỉ bên ti đau? Nếu vết nứt sâu/đau quá mức, mẹ có thể tạm nghỉ bên đó và hút sữa nhẹ nhàng bằng phễu đúng size để duy trì nguồn sữa; sữa đã hút có thể cho bé bằng thìa/cốc/bình kiểm soát dòng.
Tóm lại, mẹ bị nứt cổ gà có nên cho bú: đa phần là có, đồng thời chỉnh khớp ngậm – chăm da đúng. Chỉ tạm ngưng bên đau khi thật cần thiết.
Cách chăm sóc nứt cổ gà an toàn, giúp mẹ tiếp tục hành trình sữa mẹ
Chỉnh khớp ngậm & tư thế – mấu chốt giảm đau
- Ôm bé sát người, bụng bé áp bụng mẹ; tai–vai–hông thẳng hàng.
- Chạm núm vào môi bé để bé há miệng thật rộng, đưa bé vào ngực (không đẩy ngực vào miệng bé).
- Dấu hiệu ngậm đúng: cằm chạm vú, môi dưới cong ra, ngậm nhiều quầng vú phía dưới, mẹ nghe tiếng nuốt đều và hết/giảm đau sau vài nhịp.
- Tư thế gợi ý: cross‑cradle (đỡ đầu – gáy tốt), football hold (rất hữu ích sau sinh mổ).
Làm dịu & bảo vệ da đầu ti
- Bôi vài giọt sữa mẹ lên đầu ti sau cữ, để khô tự nhiên.
- Dùng kem lanolin tinh khiết sau mỗi cữ (an toàn cho bé, không cần lau trước khi bú).
- Có thể dùng miếng gel/hydrogel làm mát, giữ ẩm (thay theo hướng dẫn).
- Tránh miếng lót thấm sữa quá bí; chọn loại thoáng khí, thay thường xuyên.
- Áo ngực vừa vặn, chất liệu mềm, hạn chế cọ xát.
Giảm sưng đau đúng cách
Chườm ấm 2–3 phút trước cữ để sữa xuống, bé ngậm dễ hơn. Chườm lạnh 5–10 phút sau cữ (bọc khăn) để bớt sưng rát.
Duy trì nguồn sữa khi phải tạm “nghỉ” bên đau
Hút sữa bằng phễu đúng size, lực vừa, thời gian hợp lý; tránh kéo mạnh gây vi chấn thương. Cho bé nhận sữa mẹ bằng công cụ phù hợp (thìa/cốc/bình kiểm soát dòng) để giữ nhịp ăn và cân nặng.
Vệ sinh “đủ – đúng”, không quá tay
Rửa bằng nước ấm, thấm khô nhẹ; không dùng xà phòng/cồn/tinh dầu lên đầu ti. Tránh bôi sản phẩm không rõ nguồn gốc (mật ong, dầu gió…), dễ kích ứng.
Rà soát “thủ phạm” tiềm ẩn
- Phễu máy hút: kiểm tra mép phễu có cọ quầng vú? Chân núm di chuyển tự do?
- Nấm miệng (tưa) ở bé hoặc nấm da ở mẹ: đau chói, bóng loáng, rát như kim châm → cần khám và điều trị mẹ – bé đồng thời.
- Thắng lưỡi ngắn: bé khó ngậm sâu, mẹ đau dai dẳng → nên được chuyên gia nuôi con bằng sữa mẹ/lactation đánh giá.
Lộ trình 3 ngày “cứu nguy” cho mẹ nứt cổ gà
- Ngày 1: Sửa tư thế – khớp ngậm; bôi sữa mẹ + lanolin sau mọi cữ; chườm ấm trước, lạnh sau.
- Ngày 2: Đánh giá lại cơn đau; điều chỉnh phễu máy hút; ưu tiên bú bên đỡ đau trước giảm ma sát (áo ngực mềm).
- Ngày 3: Nếu đau giảm → tiếp tục kế hoạch. Nếu không cải thiện, xuất hiện đỏ/sưng/sốt → đi khám.
Nứt cổ gà không phải là lý do để từ bỏ sữa mẹ. Phần lớn trường hợp, chỉ cần mẹ chỉnh khớp ngậm – chăm da đầu ti – duy trì rút sữa đều, vết nứt sẽ sớm dịu lại và lành hẳn. Khi cần, đừng ngại tìm trợ giúp từ điều dưỡng, chuyên gia nuôi con bằng sữa mẹ hoặc bác sĩ. Mẹ đang làm điều tuyệt vời nhất cho con — và mẹ không hề đơn độc trên hành trình này.
