Nhói buốt mỗi lần bé ngậm ti, rỉ máu trên đầu ti, cảm giác sợ hãi trước mỗi cữ bú… Đó là thực tế mà nhiều mẹ gặp phải khi bị nứt cổ gà khi cho con bú. Tin tốt là phần lớn trường hợp có thể xử lý sớm, an toàn, để mẹ tiếp tục nuôi con bằng sữa mẹ mà không còn ám ảnh vì đau.
Nguyên nhân khiến mẹ bị nứt cổ gà
Nắm đúng nguyên nhân giúp mẹ xử lý nhanh và phòng tái phát.
Ngậm bắt vú chưa đúng khớp: Bé chỉ ngậm phần đầu ti (không ngậm sâu cả quầng), môi không loe ngoài, cằm không áp sát vú → lực ma sát dồn vào đầu ti gây trầy nứt cổ gà sau sinh.
Tư thế bế con chưa tối ưu: Đầu – cổ – thân bé không thẳng hàng, mẹ ghì đầu bé hoặc đẩy vào vú → bé “kéo” đầu ti, làm tổn thương.
Da đầu ti khô – vệ sinh quá mức: Rửa xà phòng mạnh, chà sát khăn thô, dùng nước quá nóng làm mất lớp dầu tự nhiên, da dễ nứt.
Máy hút sữa không phù hợp: Phễu size không đúng, lực hút quá mạnh, nhịp hút lâu.
Các yếu tố khác: Bé tưa miệng, bám cắn khi mọc răng sớm; dây thắng lưỡi ngắn; mẹ có bệnh da liễu tại quầng vú.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
Đừng cố chịu đựng nếu xuất hiện các dấu hiệu dưới đây—đi khám sớm giúp ngăn biến chứng:
- Đầu ti sưng đỏ, nóng, đau tăng, có mủ hoặc mùi hôi.
- Sốt, ớn lạnh, đau nhức toàn vú, vùng vú căng cứng, có khối đau—nguy cơ viêm vú/áp xe.
- Vết nứt sâu không lành sau 3–5 ngày dù đã điều chỉnh tư thế và chăm sóc đúng.
- Bé bỏ bú, không tăng cân, mẹ quá đau không thể cho bú.
- Nghi nấm miệng ở bé (mảng trắng bám niêm mạc), mẹ ngứa rát dai dẳng—cần điều trị đồng thời mẹ và bé.
Nứt cổ gà có nguy hiểm không?
Câu hỏi thường trực là “nứt cổ gà có nguy hiểm không”. Đa số trường hợp không nguy hiểm nếu phát hiện sớm, chỉnh khớp ngậm và chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, để kéo dài có thể dẫn đến:
- Nhiễm trùng vết nứt, lan vào ống tuyến sữa → viêm vú, thậm chí áp xe.
- Giảm nguồn sữa do mẹ đau, rút ti sớm, cữ bú thưa; bé bú kém, tăng cân chậm.
- Tác động tâm lý: sợ cho bú, căng thẳng, làm giảm phóng thích oxytocin → càng khó xuống sữa.
Vì vậy, đừng coi nhẹ; hãy xử lý sớm và đúng.
Cách xử lý an toàn tại nhà cho mẹ
Sửa khớp ngậm – tư thế bế
- Đưa bụng bé áp bụng mẹ, tai–vai–hông bé thẳng hàng.
- Chờ bé mở miệng rộng, hướng núm ti lên vòm để bé ngậm sâu cả quầng vú (nhất là phần quầng phía dưới).
- Dấu hiệu đúng: cằm chạm vú, mũi thoáng, môi loe, bé bú chậm–sâu, mẹ không đau.
Giảm đau – giúp vết nứt nhanh lành: Sau cữ bú, vắt vài giọt sữa mẹ bôi lên đầu ti, để khô tự nhiên. Dùng kem lanolin tinh khiết sau mỗi lần bú/hút; không cần lau trước cữ bú. Tránh xà phòng mạnh; rửa bằng nước ấm, thấm khô nhẹ. Không chà khăn thô.
Điều chỉnh lịch bú/hút: Bắt đầu cữ bú ở bên ít đau hơn để sữa xuống tốt, giảm đau bên còn lại. Nếu một bên rách sâu, nghỉ tạm bên đó 24–48 giờ, hút sữa nhẹ nhàng để duy trì nguồn sữa; cho bé bú bên kia và sữa vắt.
Dụng cụ hỗ trợ: Kiểm tra size phễu máy hút (đường kính núm ti + 3–4 mm thường là điểm khởi đầu). Có thể dùng miếng bảo vệ núm ti (nipple shield) ngắn hạn khi đau nhiều, dưới hướng dẫn của tư vấn viên sữa mẹ.
Vệ sinh & thay đồ lót: Chọn miếng lót thấm sữa thoáng khí, thay thường xuyên để vùng ti khô ráo. Áo ngực cotton, không quá chật.
Mẹo dân gian trị nứt cổ gà tại nhà: Sữa mẹ, dầu dừa tinh khiết có thể hỗ trợ dưỡng ẩm. Tránh bôi chất có mùi/đường (mật ong) vì bé <12 tháng không an toàn nếu nuốt phải.
Có nên tiếp tục cho bé bú khi bị nứt cổ gà?
Trong đa số tình huống, mẹ vẫn có thể và nên tiếp tục cho bé bú:
- Cho bú với khớp ngậm đúng để không làm nặng thêm vết nứt.
- Đổi tư thế (bế ôm nôi, bóng bầu dục, nằm nghiêng) để đổi điểm tỳ lực lên đầu ti.
- Khi đau quá mức hoặc chảy máu nhiều: nghỉ tạm bên đau, hút sữa, dùng bên còn lại; tham vấn thêm nhân viên y tế.
Nuôi con bằng sữa mẹ mang lại lợi ích miễn dịch, tiêu hóa và gắn kết. Đừng vội dừng lại nếu không có chống chỉ định y khoa.
Mẹo phòng tránh tái phát
- Học khớp ngậm ngay từ đầu: nhờ điều dưỡng/tư vấn viên quan sát một cữ bú hoàn chỉnh.
- Cữ bú đáp ứng nhu cầu: tránh để bé quá đói sẽ ngậm vội, kéo giật đầu ti.
- Chăm sóc da đầu ti mỗi ngày: giữ ẩm nhẹ, tránh hóa chất mạnh.
- Tối ưu máy hút: lực vừa, thời gian phù hợp; nếu đau → giảm lực, nghỉ giữa chừng.
- Theo dõi miệng bé: tưa miệng, thắng lưỡi ngắn cần khám và xử trí.
Khi nào nên gặp bác sĩ?
- Vết nứt không cải thiện sau 3–5 ngày dù đã chỉnh tư thế.
- Sưng đỏ, nóng, đau, có mủ hoặc sốt: nghĩ đến viêm vú/áp xe.
- Đau sâu trong vú, khối cứng tăng dần.
- Nghi nhiễm nấm: ngứa rát như bỏng, bóng nước; bé có mảng trắng trong miệng.
- Bé bú kém, không tăng cân, ít tã ướt.
Đi khám sớm giúp làm rõ nguyên nhân (da liễu, nhiễm trùng, khớp ngậm, thắng lưỡi) và có phác đồ phù hợp. Nội dung bài viết chỉ mang tính tham khảo, không thay thế tư vấn y khoa.
Nứt cổ gà khi cho con bú không phải là “dấu chấm hết” cho hành trình sữa mẹ. Chỉ cần điều chỉnh khớp ngậm – tư thế, chăm sóc da đầu ti đúng cách và tìm hỗ trợ kịp thời, cơn đau sẽ lùi dần, bé vẫn được trọn vẹn nguồn sữa quý giá. Mỗi cữ bú êm ái hơn là mỗi bước mẹ – con hiểu nhau hơn. Bạn không đơn độc; nếu cần, hãy tìm đến bác sĩ hoặc tư vấn viên nuôi con bằng sữa mẹ để được đồng hành.
Tham khảo: Nứt cổ gà có nên cho bé bú tiếp không? Câu trả lời khiến mẹ an tâm hơn.
